Электрон ҳукумат давлат органларининг жисмоний ҳамда юридик шахсларга ахборот-коммуникация технологиялари воситасида давлат хизматлари кўрсатишга оид фаолиятини, шунингдек идоралар ўртасида электрон ҳамкорлик қилишни таъминлашга йўанлтирилган ташкилий-ҳуқуқий чора-тадбирлар ва техник воситалар тизими ҳисобланади.

 Электрон ҳукуматни турлича таърифлаш мумкин. Кенг маънода, электрон ҳукуматнинг вазифалари ва хизматлар кўрсатиши ҳамда фаолиятини ривожлантириш учун АКТни қўллаш кўринишида белгиланиши мумкин.

 Шунингдек, электрон ҳукуматни ― давлат оганлари кўрсатаётган ҳизматларнинг, очиқлиги, шаффофлиги, шунингдек, самарадорлиги ва сифатини ошириш мақсадида рақамли технологиялардан фойдаланиш усули деб тушуниш ҳам ўринлидир. Бундан ташқари, электрон ҳукуматни АКТни қўллаган ҳолда давлат органларининг янада самарали фаолият кўрсатиши ҳамда фуқаролар ва тадбиркорлик субъектларига сифатли хизматлар кўрсатиш тизими деб таърифлаш мумкин.

 Е-хизматларнинг яна бир муҳим жиҳати шундаки, улар давлат органлари фаолиятининг очиқлиги ва шаффофлигини таъминлаш баробарида нафақат шу ташкилотнинг, балки бутун мамлакатнинг умумий имижини мустаҳкамлашга хизмат қилади.

 Бир сўз билан айтганда, электрон ҳукумат атамаларини қуйидаги тўртта асосий қисмлар орқали умумлаштирса бўлади.

 Электрон ҳукумат қуйидагича тавсифланади:

 АКТ дан фойдаланиш (компьютертармоқлари, интернет, факс ва телефон);

Ҳукумат фаолиятини қўллаб-қувватлаш (ахборот билан таъминлаш, хизматлар, маҳсулотлар, маъмурий бошқарув);

Фуқаролар билан ҳукумат муносабатларини ривожлантириш (янги алоқа каналларини яратиш, сиёсий ёки маъмурий жараёнларга фуқароларни тарғибот ва ташвиқотлар орқали жалб қилиш);

Белгиланган стратегияларга мос равишда иштирокчиларнинг тегишли жараёнларда қатнашиш фаоллигини белгилаш.

Электрон ҳукуматнинг асосий вазифаларига қуйидагилар киради:

 – давлат органлари фаолиятининг самарадорлигини, тезкорлигини ва шаффофлигини таъминлаш, уларнинг масъулиятини ва ижро интизомини кучайтириш, аҳоли ва тадбиркорлик субъектлари билан ахборот алмашишни таъминлашнинг қўшимча механизмларини яратиш;

 – ариза берувчилар учун мамлакатнинг бутун ҳудудида давлат органлари билан ўзаро муносабатларни электрон ҳукумат доирасида амалга ошириш бўйича имкониятлар яратиш;

 – ўз зиммасига юклатилган вазифалар доирасида давлат органларининг маълумотлар базаларини, Ягона интерактив давлат хизматлари порталини ва Электрон   давлат  хизматларининг ягона реестрини шакллантириш;

 – аҳоли ва тадбиркорлик субъектлари билан ўзаро муносабатларни амалга оширишда  электрон ҳужжат айланиши, давлат органларининг ўзаро ҳамкорлиги ва уларнинг маълумотлар базалари ўртасида ахборот алмашинуви механизмларини шакллантириш ҳисобига давлат бошқаруви тизимида «Ягона ойна» тамойилини жорий этиш;

 – тадбиркорлик субъектларини электрон ҳужжат айланишидан фойдаланишга, шу жумладан статистика ҳисоботини тақдим етиш, божхона расмийлаштируви, лицензиялар, рухсатномалар, сертификатлар беришда, шунингдек давлат органларидан ахборот олиш жараёнларида электрон ҳужжат айланишидан фойдаланишга ўтказиш;

 – тадбиркорлик субъектларининг электрон тижорат, Интернет жаҳон ахборот тармоғи орқали маҳсулотни сотиш ва харидларни амалга ошириш тизимларидан фойдаланишини, шунингдек коммунал хизматларни ҳисобга олишнинг, назорат қилишнинг ва улар учун ҳақ тўлашнинг автоматлаштирилган тизимларини жорий этишни кенгайтириш;

 – нақд бўлмаган электрон тўловлар, давлат харидларини амалга ошириш,

 Масофадан фойдаланиш тизимларини ва банк-молия соҳасидаги фаолиятнинг бошқа электрон шаклларини ривожлантириш.

 Электрон ҳукуматнинг асосий тамойиллари:

  – давлат органлари фаолиятининг очиқлиги ва шаффофлиги;

 – электрон давлат хизматларидан мурожаат этувчиларнинг тенг равишда фойдаланиши;

 – «Ягона ойна» тамойили бўйича электрон давлат хизматлари кўрсатиш;

 – давлат органларининг ҳужжатларини бир хиллаштириш;

 – электрон ҳукуматнинг ягона идентификаторларидан фойдаланиш;

 – электрон давлат хизматлари кўрсатиш тартибини изчил тарзда такомиллаштириб бориш;

 – ахборот хавфсизлигини таъминлаш.

 Электрон ҳукумат имкониятларини амалга ошириш мақсадида кўпгина давлатлар электрон ҳукуматни ривожлантиришни ўзларининг сиёсий режаларига киритмоқдалар. Жаҳон тажрибасидан маълумки, дастлабки эътибор АКТдан фойдаланиш орқали давлат ишлари самарадорлигини оширишга қаратилган эди. Шу билан бирга, электрон ҳукумат хизматларига давлат томонидан чекланган инвестициялар таъсири натижасида, 2000 йилнинг ўрталарида фуқароларга йўналтирилган ёндашувлар ўзгара бошлади.

 Ушбу ҳаракатлар натижасида ҳукумат хизматларини етказиб бериш жараёнида фуқароларнинг давлат хизматларига турли эҳтиёжларининг мослигини таъминлаш биринчи ўринга қўйилганлиги орқали сезиларли ўзгаришларга эришилди.

 Бугунги кунда электрон ҳукумат нафақат давлат сектори вазифаларини ва жараёнларини ривожлантириш ва қўллаб-қувватлаш учун бир муҳим восита, балки ҳукуматни ўзгартиришга ва хизмат ишлаб чиқиш ва етказиб бериш учун янги ёндашувларни яратишда асосий омил ҳисобланмоқда.

 Умуман олганда, онлайн хизматларнинг кўпайиши, ушбу хизматлардан янада кенгроқ фойдаланиш, ўз навбатида электрон ҳукумат тизимининг таъсири катта эканлигидан далолат беради.

 Шундай қилиб, электрон ҳукумат, ҳукумат шаффофлиги ва ички самарадорликка бевосита таъсир этиб, барқарор ишлаб чиқаришни ривожлантириш учун электрон фуқаролар ва электрон бизнес иштирокчиларининг муҳим оммаси шаклланишини талаб қилади.

 Электрон ҳукумат хизматлари фойдаланувчиларининг муҳим оммасининг кўпайиши, анаънавий хизмат кўрсатиш усулидан воз кечиб, электрон ҳукумат хизмати кўрсатиш усулига ўтиб кетишлари талаб этилади.

 Электрон ҳукумат тизимини жорий этиш, уни ишлатишда аҳолининг аксарият талаб-эҳтиёжларини қондира олса, улар томонидан қўллаб-қувватланиш имкониятлари бўлсагина ушбу янги тизим мувафақиятга эриша олади.

 Аҳолининг ушбу тизим ҳақидаги билими етарли бўлгандагина уларнинг маълум бир эҳтиёжлари қондирилиши мумкин. Бу жараёнда давлат хизматлари тезда ва сифатли кўрсатила бошланади. Фуқаро ва тадбиркорларнинг э-ҳукумат хизматларидан фойдаланишга бўлган қизиқишлари ёки мотивацияларини ошириш учун актуал, осон олиш мумкин бўлган рақамли контент хизматларини тақдим этиш лозим.

 Булардан ташқари аҳолининг электрон давлат хизматларига бўлган ишончини ошириш муҳимдир. Ана шу мақсадда тегишли маълумотларни химоялаш ва уларнинг конфиденциаллигини таъминлашни назарда тутиш керак.

 Хусусан, электрон ҳукумат хизматларидан фойдаланиш талаблари ва қўллаб-қувватлаш даражасини оширишда қуйидаги ишлар амалга оширилиши лозим:

 – Кўп каналли ягона ойна умумий хизматларини етказиб бериш инфратузилмасини, автоном равишда жамоага хизмат кўрсатиш маркази ва жойлари, жумладан телемарказлар, мурожаатларни қайта ишлаш марказлари, веб ва мобил порталларни ишлаб чиқиш;

 – АКТ иштирок этган операцияларни ва рақамли муҳитдаги барча ўзаро муносабатларга аҳоли томонидан ишонч билдиришга йўналтирилган чораларни амалга ошириш;

 – Белгиланган талабларни қониқтирадиган, қулай контент ва хизматлар, шу жумладан тегишли дастурларни ишлаб чиқарувчиларни моддий ва маънавий рағбатлантириш;

 – Электрон хизматларнинг мавжуд имкониятларини янада кенгайтириш ва такомиллаштиришга қаратилган дастурларни амалга ошириш